De logge, nieuwsgierige Zuidkaper walvissen zorgden voor blije gezichten deze week. De laatste week van augustus staat in Zuid-Afrika bekend als de week met het grootste aantal walvissen van dat seizoen. Al jarenlang is dit het moment waarop de walvissen langs de kust van Zuid-Afrika worden geteld vanuit helikopters. Dit jaar was het aantal verrassend goed!
Waarom komen de walvissen naar de kust van Zuid-Afrika?
Elk jaar (juni – november) stoppen de migrerende Zuidkaper walvissen, bij de baaien van Zuid-Afrika, om te paren en te kalveren. Als de jongen na een maand of 3 – 4 oud genoeg zijn om mee te zwemmen, verlaten de walvissen de baai weer en zwemmen ze terug op hun route naar de Zuidpool.
De Zuidkaper walvis, dankt zijn naam “Southern Right” aan het feit dat ze gemakkelijk te spotten waren door de walvisjagers. Deze walvis met een lengte van 18 meter, kan 60.000 tot 80.000 kilo wegen en blijft door de grote hoeveelheid “blubber” heerlijk drijven. Het dier is nieuwsgierig en zoekt contact met de boten die in een baai aanwezig zijn. De bultrug walvis, die hier overigens ook voor komt, weegt de helft en is dan ook gelijk veel minder aan de oppervlakte te zien.
Een walvis is een zoogdier en de kalfjes moeten dan ook nog leren voordat ze grote oceanen kunnen doorkruizen. Zo leert de moeder ze om adem te halen en te duiken. De Walkerbaai bij Hermanus is een geliefde plek bij de walviskoeien om hun jongeren te baren en ze alles te leren. De mannetjes hangen meer rond bij het begin van de baai om ongewenste roofdieren zoals orca’s en witte haaien, op een afstand te houden. Ondertussen op zoek naar ander vrouwtje om mee te paren. Kalveren worden in de winter geboren, na een draagtijd van 12 tot 13 maanden. Het kalf blijft ongeveer een jaar bij de moeder. Pas geboren zuidkapers zijn 4,5 tot 6 meter lang en zo’n 10 ton zwaar.
Jean Tresfon is een Marine Conservation Photographer in Zuid-Afrika. Afgelopen week zat hij ruim 7 uur in een helikopter om opnames te maken van de migrerende walvissen en ze te tellen. Ze startten in Hermanus en eindigde in de St Sebastian Bay bij Witsand (tussen De Hoop en Mossel Bay), hemelsbreed een afstand van 170km.
De uiteindelijke telling van de zuidkapers bedroeg 556 paren van moeder en kalf en 24 onbegeleide volwassen dieren voor een totaal van 1.136 getelde walvissen tussen Hermanus en Witsand. Dit is een aanzienlijke toename ten opzichte van de aantallen die de afgelopen vier jaar zijn geteld, maar nog steeds minder dan de recordaantallen van 2018. Ter vergelijking zijn hier de aantallen van 2017 tot nu:
2017 – 433
2018 – 1,454
2019 – 303
2020 – 153
2021 – 368
2022 – 536
2023 – 1,136
Hoewel het geweldig is om dit jaar weer zoveel walvissen te zien, blijven de aantallen onstabiel en duiden ze sterk op een verschuiving naar een vijfjaarlijkse kalvercyclus. Dit zou mogelijk het gevolg kunnen zijn van mislukte voedingsstrategieën en de veranderende beschikbaarheid van prooisoorten in bepaalde gebieden.
Wat is de beste plek om walvissen te zien in Zuid-Afrika?
De walvissen arriveren eind mei en de laatsten vertrekken eind november weer. Op de kaart hierboven kun je zien waar de walvissen allemaal gespot kunnen worden. Van al deze plekke is Hermanus, gelegen aan de Walkerbaai, het bekendste. Hermanus heeft een groot pluspunt, vanaf het pad rondom de baai, kun je met het blote oog de walvissen zien dartelen in de baai. Aan de oostkant van dezelfde baai ligt het plaatsje De Kelders, vanaf hier kun je ze ook goed zien. Zelfs vanuit je eigen bed van het guesthouse dat we hier boeken voor onze klanten. Vanuit zowel Hermanus als De Kelders/Gansbaai vertrekken walvisboottours.
In De Hoop Nature Reserve kun je in alle rust vanaf de bankjes langs de kust genieten van de dobberende kollossen onder aan de kliffen. In Mossel Bay en Plettenberg Bay kun je ook met een boot het water op om deze enorme zoogdieren van dichterbij te bekijken.
Vanuit Aloga Bay (Port Elizabeth) vertrekt Raggy Charters het hele jaar door om de bezoekers de dolfijnen, pinguïns, haaien en walvissen (in het seizoen) te laten zien. Vanuit St Lucia kun je met een zodiac de oceaan op, op zoek naar de walvissen. Bij Cape Vidal en Sodwana Bay zie je de walvissen vanaf de duinen in de oceaan.
Hoe dicht mag een boot de walvis naderen?
Elke “whale operator” moet voldoen aan strenge regels en krijgt een certificaat dat elk jaar vernieuwd moet worden. De vergunning die de operators hebben gekregen, geeft hen het recht om de walvissen tot op 50 meter te benaderen en dan te stoppen. Zo kunnen de walvissen zelf beslissen of ze de boot willen naderen of niet. Omdat ze nieuwsgierig zijn, naderen ze normaal gesproken de boot en genieten ze van een snelle blik op hun bezoekers. Dit is een ervaring om nooit te vergeten.
Naast de Zuidkaper kunnen je ook andere walvissen zien langs de kust van Zuid-Afrika. Hieronder een overzicht en hoe je de verschillen tussen de walvissen herkend.
Hoe herken ik de verschillende soorten walvissen?
Wij jij tijdens je reis door Zuid-Afrika op de mooiste plekken slapen en de walvissen vanuit je bed kunnen zien?
Neem dan contact met ons op voor rondreis op maat.
bron & foto’s Jean Tresfon